(Dit reisverhaal over Antwerpen was mijn eindopdracht van de cursus reisjournalistiek van Fontys Hogeschool en ANWB  onder leiding van reisjournalisten Harri Theirlynck en Hans Bouman; gevolgd najaar 2015. Ik bereikte er de ‘halve finale’ mee.)

“België is het lelijkste land ter wereld” aldus de Vlaamse architect Renaat Braem. Het valt niet te ontkennen: je komt in een andere wereld als je de Belgische grens passeert. Oud, nieuw, hoog, laag, sober, uitbundig, mooi, lelijk; alles plakt tegen elkaar. Een kale zijgevel is afgewerkt met wybertjes, een art nouveau pandje wordt geplet tussen twee glazen torens.

De Wereld Draait Door besteedde een item aan ‘het lelijke België’. Peter Vandermeersch, Vlaams journalist en hoofdredacteur van NRC, verklaart de lelijkheid. België is in de geschiedenis altijd bezet geweest en de Belg voelt zich daardoor niet verantwoordelijk voor de openbare ruimte. My Home Is My Castle en wat de buurman doet moet hij zelf weten.

In dezelfde uitzending zegt de Vlaamse schrijver Dimitri Verhulst: “Als we het lelijkste land ter wereld zijn moet dat maar worden uitgespeeld als toeristische troef.”

Dat gaan we dan doen! Met als ‘case’ een wandeling door Antwerpen.

Het Centraal Station is een technisch hoogstandje. Het kopstation werd nog geen 10 jaar geleden omgebouwd tot een doorgaand treinstation. De treinen rijden op 3 verschillende niveaus. Veel roltrappen dus maar de historische stationshal is bewaard en buiten het station zie je er niets van. Oud en nieuw mooi opgelost.

Via de Keyserlei en de Meir gaat het richting het historische centrum. Dit zijn de hoofdwinkelstraten waar alle bekende winkelketens samenklonteren. Zoals in elke stad is het contrast tussen de winkels met hun open glazen puien op straatniveau en de gevels daarboven groot. De ene Grande Dame na de andere, soms zelfs bekroond met een gouden engeltje, toornt boven de lichtreclames uit. Maar toegegeven, er zitten aardig wat lelijke blokkendozen tussen.

De puntgave Grote Markt (Foto: Marian Wezenbeek)

Het historische centrum; de Groenplaats is een rommeltje. Hoog en laag, oud en nieuw staan door elkaar. De Grote Markt is puntgaaf. Geen rotte kies te bekennen.

De ontdekking van het water in Antwerpen

En dan is daar de Schelde, althans volgens de plattegrond. De rivier ligt goed verstopt achter oude loodsen, parkeerterreinen, opslag. Hier valt een wereld te winnen. Er loopt een troosteloze promenade langs een stuk van de oever maar dat moet je dan wel weten. De grootste troef van Antwerpen, de strook tussen de kaaien en de Schelde ligt er verwaarloosd bij. Hier is Antwerpen op haar lelijkst maar kan ze op haar mooist worden want er is hoop. Er vestigt zich wat horeca en de oude loodsen worden gebruikt voor evenementen. Kan niet anders dan dat de oever van de Schelde over een jaar of 10 kolkt en de rivier de eer krijgt die ze verdient.

Kranen aan de Schelde (Foto: Marian Wezenbeek)

Dat is dan wel te danken aan Het Eilandje, het oude havengebied aan de noordkant van het centrum. Nog niet zo lang geleden heeft Antwerpen hier het water ontdekt. Het water dat in de historische binnenstad ook volop aanwezig was maar vanwege de stank van het open riool enkele eeuwen terug werd overwelfd met huizen en straten. De grachten liggen er deels nog en vanuit het Ruihuis daal je af in de krochten van Antwerpen.

Water volop, in en rond Het Eilandje. Zelfs midden in de winter ben je, slenterend langs witte zeiljachten, oude viskotters en cruiseschepen, gelijk op vakantie. Op Het Eilandje liggen al twee musea: het Museum aan de Stroom (MAS) en het Red Star Line Museum en er komt nog een derde, een maritiem museum. Oude pakhuizen zijn of worden opgeknapt, nieuwe woontorens rijzen op en ja, ook hier staat er wel wat ‘jaren ’60 lelijks’ tussen.

De golvende glazen gevel van het MAS (Foto: Marian Wezenbeek)

Het MAS speelt zeker een rol bij de ontdekking van de Schelde. Het gebouw heeft iets van een Jengatoren. De ‘gaten’ zitten per verdieping op een andere hoek en door de golvende ramen krijg je al klimmend steeds een ander uitzicht op de stad. Met als letterlijk hoogtepunt een open dakterras. Hier zie je hoe de Schelde voor de deur een perfecte haarspeldbocht maakt en verder slingert richting de Noordzee. Hier zie je ook hoe uitgestrekt de haven is. Op dit dakterras dat tot middernacht vrij toegankelijk is, ontdekt Antwerpen de Schelde.

Suske en Wiske in het MAS (Foto: Marian Wezenbeek)

Misschien is België het lelijkste land ter wereld maar hou Antwerpen daar buiten. De weegschaal helt daar al naar de mooie kant en zal alleen maar meer doorslaan door ‘de ontdekking van het water’.

Info:

Museum aan de Stroom, Hanzestedenplaats 1, www.mas.be, maandag gesloten. Ook het dakterras is maandag dicht maar overige dagen gratis toegankelijk tot 24.00 uur.

Red Star Line Museum, Montevideostraat 3, www.redstarline.be, maandag gesloten

Ruihuis, Suikerrui 21, www.deruien.be, maandag gesloten

Hier vind je mijn verzameling leuke accommodaties in België.
Nog meer België? Lees mijn verhaal over Oudenaarde.